Οι γυναικολογικοί καρκίνοι είναι μια ομάδα παθήσεων που αφορά τον τράχηλο της μήτρας, το σώμα της μήτρας, τις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, τον κόλπο και το αιδοίο. Επειδή έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μιας γυναίκας, καθιστούν απαραίτητες στρατηγικές ανίχνευσης (screening), έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης.

“Τι μπορώ να κάνω για να μην πάθω καρκίνο των ωοθηκών;”

“Τι μπορώ να κάνω για να μην πάθω καρκίνο των ωοθηκών;” – είναι μια ερώτηση που ακούω συχνά στο ιατρείο, καθώς αντιμετωπίζω ογκολογικά περιστατικά. Είτε είστε συγγενής μιας πάσχουσας, είτε απλά έχετε ακούσει για την πάθηση αυτή, χρειάζεται κατ’αρχάς ψυχραιμία.

Για να βελτιστοποιήσουμε την πρόληψη, πρέπει να καταλάβουμε ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν στην εμφάνιση του καρκίνου των ωοθηκών.

Το υψηλό βάρος σώματος (BMI) αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου των ωοθηκών. Γνωρίζοντας αυτό, έχουμε έναν ακόμα λόγο να στραφούμε κατά της παχυσαρκίας (διατήρηση φυσιολογικού βάρους – στόχος ΒΜΙ <25).

Η σωματική άσκηση είναι γνωστό ότι σχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου των ωοθηκών. Η γυναίκα που θέλει να μειώσει τις πιθανότητες να νοσήσει, οφείλει να βάλει στο καθημερινό της πρόγραμμα τη γυμναστική.

Το κάπνισμα είναι γνωστό ότι σχετίζεται με τον κίνδυνο εμφάνισης ενός συγκεκριμένου υποτύπου του καρκίνου των ωοθηκών, το λεγόμενο βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα. Η διακοπή του καπνίσματος θα μειώσει τον κίνδυνο του υποτύπου αυτού.

Η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου των ωοθηκών. Το ελαιόλαδο, τα φρούτα και τα λαχανικά θεωρούνται ότι βοηθούν. Στον αντίποδα, κρέας και κορεσμένα λίπη φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου αυτής.

Η λήψη ορμονικής αντισύλληψης είναι γνωστό ότι σχετίζεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Αυτό αφορά τόσο τα αντισυλληπτικά από του στόματος – oral contraceptives, όσο και άλλους τύπους, όπως το ενδομήτριο σπιράλ – intrauterine device.

Αν για οποιοδήποτε λόγο έχετε υποβληθεί σε αφαίρεση των σαλπίγγων (σαλπιγγεκτομή), μειώνετε ταυτόχρονα και τον ατομικό σας κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Αυτό γίνεται επειδή ένας από τους συχνότερους υπότυπους έχει ως εστία έναρξης τους κροσσούς των σαλπίγγων.

Αν ανήκετε στις γυναίκες που εμφανίζουν ενδομητρίωση (1 στις 10 γυναίκες), οφείλετε να γνωρίζετε ότι έχετε λίγο αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών. Οι γυναίκες με ενδομητρίωση χρειάζονται εκτίμηση από γυναικολόγο με εξειδίκευση στην γυναικολογική ογκολογία από την ηλικία των 45 ετών.

Όταν η περίοδος ξεκινά σε μικρή ηλικία (πριν τα 12) και αργεί πολύ να σταματήσει (μετά τα 52), τότε η συνολική έκθεση μιας γυναίκας στα οιστρογόνα είναι επίσης πολύ μεγάλη. Μια γυναίκα μετά τα 52 που έχει ακόμα κανονικά περίοδο δεν πρέπει να αμελεί τα ετήσια ραντεβού της στον γυναικολόγο και πρέπει να προσέχει τον τρόπο ζωής της (βάρος και διατροφή).

Όταν μια γυναίκα είναι στην εμμηνόπαυση και παίρνει συστηματικά ορμόνες για να κατευνάσει τα συμπτώματα (π.χ. εξάψεις), επιμηκύνει τη χρονική διάρκεια έκθεσής της στα οιστρογόνα. Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης είναι σε κάποιες περιπτώσεις αναπόφευκτη – όμως είναι γνωστό ότι σχετίζεται με την εμφάνιση του καρκίνου των ωοθηκών. Αν πρέπει να γίνει τέτοια θεραπεία, καλό θα είναι να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη.

Η μεγάλη ηλικία είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας – όσο μεγαλύτερη είναι μία γυναίκα, τόσο πιθανότερο είναι να εμφανίσει καρκίνο των ωοθηκών. Κάτι που σημαίνει ότι παρά την ηλικία της, κάθε γυναίκα πρέπει να συνεχίσει να εξετάζεται τακτικά.

Η οικογενής προδιάθεση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς υπολογίζεται πως περίπου 1/10 περιστατικά οφείλονται σε κάποια γνωστή μετάλλαξη. Οι φορείς της μετάλλαξης BRCA 1 θα εμφανίσουν κατά 45% καρκίνο των ωοθηκών μέχρι την ηλικία των 80 ετών. Η μετάλλαξη BRCA 2 έχει αντίστοιχο κίνδυνο στο 17%. Γενετικά σύνδρομα, όπως το σύνδρομο Lynch, σχετίζονται με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών (ή και άλλους καρκίνους, όπως του εντέρου, του ενδομητρίου, του παγκρέατος, κ.ά.). Γυναίκες που πληρούν τα κριτήρια της εξέτασης για τις παραπάνω μεταλλάξεις πρέπει να προβούν σε γενετικό έλεγχο. Σε περίπτωση που βρεθούν θετικές, τότε συνιστάται η προφυλακτική διενέργεια αμφοτερόπλευρης σαλπιγγοωοθηκεκτομής μετά το πέρας της τεκνοποίησης και πριν τα 40 έτη (BRCA 1), ή πριν τα 45 έτη (BRCA 2), ή ακόμα και διενέργεια υστερεκτομής με αμφοτερόπλευρη σαλπιγγοωοθηκεκτομή (σύνδρομο Lynch).

Ένα μεγάλο θετικό πρόσημο κατά του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών παίρνουν οι γυναίκες που έχουν τεκνοποιήσει και θηλάσει, καθώς κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και κατά τον θηλασμό υπάρχει μια φυσιολογική αμμηνόρροια (συνολικά λιγότερες έμμηνες ρύσεις).

Υπάρχει κάποιο πρώιμο σημάδι; Τι πρέπει να προσέξω;

Οι παλαιότεροι γιατροί αποκαλούσαν τον καρκίνο των ωοθηκών “σιωπηλό φονιά”. Πλέον γνωρίζουμε ότι πρέπει να δίνουμε σημασία σε συμπτώματα που μοιάζουν “μη ειδικά” όπως φούσκωμα, πόνος στην κοιλιά, ανεξήγητη απώλεια βάρους και εύκολη κόπωση. Αν εμφανίσετε τέτοιο σύμπτωμα δικαιούστε μια ενδελεχή άμεση γυναικολογική εξέταση από κάποιον ειδικό.

Ακόμα κι αν διαγνωστείτε με καρκίνο των ωοθηκών, να γνωρίζετε ότι δεν είναι μια μάταια μάχη. Με την κατάλληλη θεραπεία και υποστηρικτική αγωγή, όλο και περισσότερες γυναίκες αναδύονται νικήτριες.

Συμπερασματικά για την πρόληψη του καρκίνου των ωοθηκών

• Να διατηρείτε φυσιολογικό βάρος – στόχος ΒΜΙ <25 – και να αθλείστε τακτικά.
• Αν σας έχουν συστήνει την ορμονική αντισύλληψη, να γνωρίζετε ότι έτσι μειώνετε και τον κίνδυνο καρκίνου των ωοθηκών.
• Να σταματήσετε το κάπνισμα.
• Να προσπαθείτε να τρέφεστε στα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής.
• Αν υποβληθείτε σε στείρωση ή υστερεκτομή, συζητήστε με τον γυναικολόγο σας την ογκοπροφυλακτική σαλπιγγεκτομή, με στόχο να μειώσετε επιπρόσθετα τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
• Αν έχετε ενδομητρίωση, από την ηλικία των 45 ετών θα πρέπει να αναζητήσετε έναν γυναικολόγο – ογκολόγο με τον οποίο θα συζητήσετε αν υπάρχουν απαραίτητα βήματα για να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
• Αν είστε θετικές για μετάλλαξη BRCA 1/2, ή για το σύνδρομο Lynch, τότε να συζητήσετε την προφυλακτική διενέργεια επέμβασης στην κατάλληλη ηλικία.
• Αν είστε σε προχωρημένη ηλικία και δεν έχετε τεκνοποιήσει, μην αμελείτε τους γυναικολογικούς σας ελέγχους.
• Να περιορίζετε τη χρήση της ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης.
• Ακόμα και μια γυναίκα μεγάλης ηλικίας οφείλει να εξετάζεται τακτικά από τον γυναικολόγο, καθώς βρίσκεται σε ολοένα και μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών.
• Αν έχετε συμπτώματα, όπως φούσκωμα, πόνο στην κοιλιά, απώλεια βάρους ή κουράζεστε εύκολα, να ανατρέξετε σε έναν εξειδικευμένο γυναικολόγο – ογκολόγο για μια ενδελεχή εξέταση.

Ως γυναικολόγος με εξειδίκευση στην γυναικολογική ογκολογία είναι κομάτι της αποστολής μου η ενημέρωση για τους γυναικολογικούς καρκίνους. Είμαι πεπεισμένος ότι με τη συστηματική πρόληψη και τον υγιή τρόπο ζωής θα καταφέρουμε να μειώσουμε την επίπτωση μιας συνεχώς αυξανόμενης μορφής καρκίνου, του καρκίνου των ωοθηκών, και να βελτιώσουμε τη συνολική υγεία των γυναικών.

Κολιτσιδάκης Απόστολος

Για ραντεβού:

Καλέστε στο 2310344266,

Στείλτε Email στο apos.kolitsidakis@gmail.com , ή

Χρησιμοποιείστε την παρακάτω φόρμα για να στείλετε μήνυμα: